Vorige week had bij de politierechter van de rechtbank te Amsterdam een zaak moeten dienen waarin de kapitein van het zeegaand zeilcharterschip Wylde Swan verdacht werd van het onvoldoende haaks oversteken van een verkeersscheidingsstelsel op de Noordzee in 2020. Helaas is de zaak vlak voor de zitting geseponeerd, waarschijnlijk vanwege verjaring. Daardoor is het niet gelukt de nodige duidelijkheid te krijgen over hoe het nu zit met artikel 10 lid c van de Internationale bepalingen ter voorkoming van aanvaringen op zee (ColReg).
Artikel 10 lid c ColReg: verkeersscheidingsstelsels
Artikel 10 van het aanvaringsreglement gaat over verkeersscheidingsstelsels en lid c luidt:
Een vaartuig dient voor zover uitvoerbaar het kruisen van verkeersbanen te vermijden, doch indien het daartoe verplicht is, dient het zulks te doen met een voorliggende koers die zoveel als mogelijk een rechte hoek vormt met de algemene richting van de verkeersstroom.
Zoveel als mogelijk heb ik cursief gemaakt, want daar gaat het natuurlijk om. Van een motorschip dat in principe vrij is om zijn koers te bepalen kan gevergd worden over te steken onder een hoek van ongeveer 90 graden op de as van de verkeersbaan. Ongeveer, want het komt natuurlijk niet op 10 graden meer of minder aan: alles tussen de pakweg 70 en 100 graden is min of meer haaks. En daarmee kunnen we de op zeilersforums populaire discussie over grond- of kompaskoers laten voor wat die is, want daar gaat het niet om.
Zeilschepen
Waar het wel om gaat is of zeilschepen ook aan die min of meer haakse koers te houden zijn. De wind kan namelijk dwars op het verkeersscheidingsstelsel staan, zodat haaks oversteken in de wind is. En dan is zeilend oversteken op een koers die in de buurt komt van haaks helemaal niet mogelijk. Kruisend oversteken, dus steeds overstag gaan en daardoor enigszins in de buurt blijven van de haakse lijn, is niet alleen erg onpraktisch, maar ook contra-productief. De bedoeling van haaks oversteken is immers, naast duidelijke intenties voor de scheepvaart die de verkeersbaan volgt, dat het niet onnodig lang duurt. En dat geldt met een beetje wind ook voor de optie aftuigen en op de motor oversteken. Nog los van het ongemak en de gevaren die op de motor recht tegen wind en zee in varen voor schip en bemanning met zich mee brengen, gaat ook dat erg langzaam en dus lang duren. En dus zeker niet in overeenstemming met de geest van artikel 10 c.
Zo haaks mogelijk
Hoe moet het dan wel? Naar mijn overtuiging is in artikel 10 c niet voor niets gekozen voor de woorden “zo haaks mogelijk”. De Engelstalige tekst is nog duidelijker: “as nearly as practical at right angles”. Niet voor niets staat er niet “haaks”, of zelfs “ongeveer haaks”. Met de gebezigde tekst kan niets anders bedoeld zijn dan zo haaks als voor het betreffende schip onder de heersende omstandigheden, rekening houdende met goed zeemanschap redelijkerwijs haalbaar is. Daarbij is dus onder ogen gezien dat zeilschepen beperkt zijn in hun koerskeuze. Voor een traditioneel getuigd zeilschip kan dat onder omstandigheden (lees: harde wind en forse zeegang) wel eens een hoek van 20 of 30 graden met de as van de verkeersbaan zijn, als hoger sturen te veel verlies van snelheid oplevert. Dat is verre van haaks, maar wel zo haaks als onder de omstandigheden praktisch gezien mogelijk is.
Motor
Eerder, in 2021, is de kapitein van de Tres Hombres al eens vrijgesproken van precies dezelfde beschuldiging, maar gezegd moet worden dat hij natuurlijk niet eens de keuze had om de motor te starten, om de eenvoudige reden dat hij die niet had. De Tres Hombres is een zeilend vrachtschip zonder hulpmotor. De Wylde Swan heeft wél een hulpmotor, maar die is niet sterk genoeg en ook niet bedoeld om het schip met enige snelheid tegen wind en zee in te bewegen. Iedere zeeman weet dat je met een zeilschip op zee zeil moet houden, zeker onder meer of minder zware omstandigheden. Hooguit kan de motor bij worden gezet om een beetje extra hoogte te houden en daardoor de hoek met de as van het verkeersscheidingsstelsel zo groot mogelijk. Motorsailen levert al gauw 10 tot 15 graden hoogtewinst op. Maar hoger gaat niet en dat hoeft dan ook niet. Artikel 10 c kan, mede gelet op de uitzonderingen die op grond van artikel 2 a van de aanvaringsregels (goed zeemanschap) mag, en zelfs dient, te worden gemaakt, geen grond zijn om een zeilschip op zee af te tuigen om vervolgens mijlen op de motor tegen de golven in te varen. Een zeilschip is een zeilschip en niet een veredeld part-time-motorschip. En met de redactie van artikel 10 c is daar expliciet rekening mee gehouden.
Duidelijkheid
Deze zaak was dus min of meer als proefproces bedoeld, maar door het -wel erg late- sepot is helaas weer geen duidelijkheid gekomen over deze kwestie. We weten het dus nog steeds niet. Volgens het OM spelen er nog twee zaken die in maart of april op zitting komen, maar daar is Scheepsrecht Advocaten niet bij betrokken. Mocht u een bekeuring op de mat hebben liggen voor onvoldoende haaks oversteken van een verkeersscheidingsstelsel onder zeil, dan kunt u zich bij ons melden (zie https://scheepsrechtadvocaten.nl/contact) . En als daar aanleiding voor is zal ik deze blog te zijner tijd aanvullen.
Intussen raad ik kapiteins van zeegaande zeilschepen aan om in voorkomend geval bij oversteken van een verkeersscheidingsstelsel onder condities die dat rechtvaardigen:
– de boeg te kiezen die de kleinste hoek maakt met haaks oversteken
– de motor bij te zetten om de behouden koers zo hoog mogelijk te maken (denk aan aanpassen van de navigatieverlichting)
– een extra uitkijk aan dek te hebben
– de VHF op het juiste kanaal te zetten en goed uit te luisteren
– in geval van kruisende schepen die de verkeersbaan volgen zelf per VHF contact op te nemen om de intenties duidelijk te maken
– een en ander in het scheepsjournaal aan te tekenen en aan te geven dat en waarom deze keuzes zijn gemaakt.
Dat niet uit gemakszucht, maar bewust en uit het oogpunt van goed zeemanschap gekozen is om (motor)zeilend het verkeersscheidingsstelse over te steken onder de hoek die onder de betreffende omstandigheden zo haaks als praktisch mogelijk is, maakt de kans op slagen van verzet tegen een bekeuring aanmerkelijk groter.
Wordt ongetwijfeld te zijner tijd vervolgd
December 2023